W kwietniu Holandia przeobraża się w kwiatowy raj, z tej przyczyny mniej czasu spędzam przed komputerem. Zamiast pisać i czytać, biegam z aparatem w poszukiwaniu tulipanowych i hiacyntowych dywanów. Cierpliwości…
Obiecuję, że wkrótce nasycę Wasze oczy cudami z kwiatów.
Dziś jednak chciałam pokazać Wam Lejdę. To piękne holenderskie miasto odwiedziliśmy w towarzystwie moich rodziców jakieś trzy tygodnie temu, zanim do Europy dotarło… lato (stąd grube kurtki na zdjęciach).

Dlaczego warto wybrać się do Lejdy? Z kilku powodów.

Tu urodził się i mieszkał do 26 roku życia Rembrandt, jeden z najsławniejszych światowych malarzy. Tu znajduje się najstarszy holenderski uniwersytet, ogród botaniczny, teatr… Tu studiowali i mieszkali członkowie holenderskiej rodziny królewskiej…
Zresztą po kolei.

Miasto Kluczy

Lejda leży w gminie Południowa Holandia (20 km na północ od Hagi, 40 km na południe od Amsterdamu) w objęciach dwóch rzek – Starego i Nowego Renu, niedaleko od Morza Północnego.
W herbie miasta umieszczono dwa czerwone klucze na białym tle. Klucze stanowią własność świętego Piotra, patrona Lejdy. Gdy nastąpi koniec świata, otworzy on nimi niebiańskie bramy…
Cóż, to nastąpi “kiedyś tam”, a obecnie „klucząc” po Lejdzie, co najwyżej można natknąć się na wizerunek kluczy, zresztą z tego powodu Lejda dostała ksywkę „Sleutelstad” („Miasto Kluczy”).

Twierdza De Burcht

Początki Lejdy sięgają okresu średniowiecza, co uwidacznia się w zabudowie miasta: wąskie uliczki poprzetykane są licznymi nitkami kanałów, nad którymi wznoszą się przytulone do siebie kamienice.
Najstarszym budynkiem jest trzynastowieczna twierdza De Burcht usytuowana w historycznym sercu miasta. Tę kamienną fortecę zbudowano na sztucznie usypanym 9-metrowym wzgórzu. Zgodnie z zaleceniami przewodnika wspięliśmy się na cytadelę i spojrzeliśmy z góry na panoramę miasta, ale wysokość była niewielka i widok jakoś specjalnie nas nie zachwycił.

W pobliżu znajdują się dwa największe lejdejskie kościoły: Hooglandse Kerk i Pieterskerk.

HooglandseKerk

Hooglandsekerk (kościół św. Ludwika) nietrudno zauważyć. Jest olbrzymi, monumentalny! Do czasu reformacji był on największą świątynią w Europie.
W jego wnętrzu znajdowały się aż 24 ołtarze poświęcone ponad pięćdziesięciu świętym. Potem jednak majestatyczny kościół został zniszczony przez kalwinów i obecnie stoi zamknięty. Dostępny do oglądania – jedynie z zewnątrz.

Pieterskerk, czyli kościół św. Piotra

Skoro patronem Lejdy jest święty Piotr, to wiadoma sprawa, że jedna z lejdejskich świątyń musi nosić jego imię. Nie inaczej!
Oczywiście nie omieszkaliśmy zajrzeć do gotyckiego kościoła świętego Piotra, który jak to w Holandii bywa, obecnie pełni funkcję domu kultury (odbywają się tu koncerty i wystawy sztuki). W tejże świątyni spoczywa (słuchając muzyki) kilku zacnych lejdejczyków np. malarz Jan Steen czy angielski pielgrzym John Robinson, uważany za jednego z prekursorów odkrycia Stanów Zjednoczonych.

Uniwersytet

Lejda ma powód do chluby i dumy, bowiem jest w posiadaniu najstarszego holenderskiego Uniwersytetu, który został podarowany miastu w 1575 roku przez Wilhelma I Orańskiego w dowód uznania dla mieszkańców za bohaterski opór w czasie ataku Hiszpanów.
Tutaj onego czasu wykładał Albert Einstein; tutaj kształciło się wielu wybitnych naukowców (w tym także Polaków: astronom Jan Heweliusz, lekarze rodu Radziwiłłów czy króla Jana III Sobieskiego), 13 noblistów, holenderscy królowie.
Stąd wywodzi się wiele wynalazków z dziedziny fizyki, astronomii np. butelka lejdejska. Uniwersytet w Lejdzie cieszy się wysoką renomą i prestiżem również współcześnie.

Ogród Botaniczny Hortus Botanicus

Z Uniwersytetem sąsiaduje najstarszy europejski ogród botaniczny Hortus Botanicus, założony w 1587 r. na potrzeby studentów medycyny i farmacji.
Ogród zawiera bogatą kolekcję roślin z różnych zakątków świata.
Naszą uwagę przykuły stareńkie egzotyczne drzewa rodem ze świata baśni.
Wyobraźnię dzieciaków pobudziły też rośliny mięsożerne i rośliny „mrowiska” (żyjące w symbiozie z mrówkami). Chyba nikogo nie zdziwi, że to właśnie w Hortus zakwitły pierwsze w Holandii tulipany!

Muzea

Lejda szczyci się znakomitymi muzeami. Naprawdę. Wyobraźcie sobie, że w Muzeum Starożytności Rijksmuseum van Oudheden znajdują się nie tylko sarkofagi z mumiami egipskimi, ale przede wszystkim autentyczna świątynia z Taffeh!
Została ona zbudowana ponad 2 tysiące lat temu i ofiarowana Holendrom przez prezydenta Egiptu w dowód wdzięczności za pomoc w walce z powodzią na Nilu.
Aż 17 lat zajęła rozbiórka świątyni, jej transport i ponowne złożenie!

Z dziećmi warto wybrać się do Naturalis – jednego z największych muzeów historii naturalnej na świecie. Posiada ono autentyczne szkielety dinozaurów, wypchane zwierzęta, skamieliny, minerały. Niestety od kilku lat pozostaje w remoncie, ponoć ma być w całości udostępnione zwiedzającym w 2019 r. Na pewno się wybierzemy!

Poezja na ścianie

Na koniec zachowałam poetycką perełkę. Ciekawostką Lejdy jest, zapoczątkowany w 1992 r. i trwający do dziś, projekt „Wiersze na Murze”. Ściany ponad stu budynków w mieście są ozdobione wierszami w różnych językach świata.
Można nawet zaopatrzyć się w specjalny przewodnik Muurgedichten i pobawić się w tropiciela poezji. My właśnie tak zrobiliśmy!
Pośród wierszy niderlandzkich, angielskich, rosyjskich, japońskich i innych – z radością i wzruszeniem – dostrzegliśmy trzy polskie utwory: Tadeusza Różewicza, Wisławy Szymborskiej i Adama Mickiewicza.

A wiecie, że to nie był jedyny polski akcent w Lejdzie?
Ongiś miasto posiadało wiele sierocińców, z których najsłynniejszy był Dom Sierot Świętego Ducha. Na murze tegoż przybytku niespodziewanie odkryłam myśl Janusza Korczaka, którą przetłumaczyłam następująco: „Dzieci nie stają się ludźmi w przyszłości, ale są nimi dzisiaj”.

I niechaj ta piękna myśl zwieńczy naszą wycieczkę po Lejdzie!
Choć wierzcie mi, mam świadomość, że tematu nie wyczerpałam, a w tym partnerskim mieście naszego rodzimego Torunia (i brytyjskiego Oxfordu) jeszcze jest sporo do zobaczenia…